U bent hier
Ook Noord Limburg krijgt te maken met Krimp. Daar staat tegenover dat er in deze regio een grote instroom is van voornamelijk Poolse werknemers voor de tuinbouw- en transportsector. Dit zijn niet alleen jonge mannen, zoals vaak wordt gedacht, maar ook stellen. Zijn deze werknemers potentiële nieuwe bewoners?
Huisvesting via werkgever
Uit het onderzoek blijkt dat 75% van de Polen via de werkgever of het uitzendbureau wordt gehuisvest in gehuurde panden of vakantiebungalows. De meesten hebben weinig privacy en driekwart van hen deelt niet alleen keuken, toilet en douche maar ook de slaapkamer met een ander. De standaardvorm van huisvesting is een woning of chalet met 3 kamers bewoond door 4 tot 6 personen. De huisvestingskosten die worden ingehouden op het loon bedragen inclusief servicekosten gemiddeld 428 euro. Daarvan is 302 euro huur en 126 euro bijkomende kosten. De meeste Polen hebben absoluut geen kennis van alternatieve huisvestingsmogelijkheden en zijn bovendien contractueel gebonden.
Woonwensen arbeidsmigranten
Dat alles zou misschien nog aanvaardbaar zijn als het alleenstaande jonge werknemers betrof, die slechts een paar maanden in Nederland verblijven. Het onderzoek toont aan dat het anders ligt. Ruim de helft van de Polen bestaat uit stellen, de gemiddelde leeftijd is 32 jaar en de gemiddelde verblijfsduur in Nederland (met onderbrekingen) is drie jaar. Ruim de helft van de respondenten geeft aan langere tijd in Nederland te willen blijven. De woonwensen zijn dan ook niet verbazingwekkend: meer privacy, meer woonkwaliteit en dat voor ongeveer dezelfde huur (426 euro inclusief service). Corporatie Wonen Limburg is sinds 2009 deelnemer aan het SEV programma Wonen Urgent en ziet voor zichzelf een rol weggelegd als huisvester van Poolse arbeidsmigranten, vooral van degenen die hier langer blijven.
Vooroordelen
Bovenstaande gegevens spreken het lokaal heersende vooroordeel tegen dat de Polen drankzuchtige overlastgevende jonge mannen zijn. Fons Merken, projectleider huisvesting arbeidsmigranten bij Wonen Limburg, probeert daar met informatiebijeenkomsten verandering in te brengen, waardoor er een positieve grondhouding ontstaat bij de bevolking en de plaatselijke politiek. Hij ziet de instroom van jonge Poolse gezinnen als een welkome impuls voor een vergrijzende regio met beginnende krimp op de woningmarkt.
De SEV is betrokken bij twee samenhangende experimenten in Noord Limburg. Bij het ene is corporatie Wonen Limburg betrokken en bij het andere de particuliere onderneming Work and Stay.
Wonen Limburg gaf de TU Eindhoven opdracht voor een onderzoek naar de huidige huisvesting en de woonwensen van de Polen. Ook Work and Stay deed een onderzoek.
Semipermanente bouw in dorpen
Wonen Limburg heeft concepten laten ontwikkelen voor semipermanente bouw aan de rand van een aantal dorpen en steden in de regio rond Venlo. Het concept Impali lijkt op een blokje eengezinshuizen in een tuindorp, compleet met schuine pannendaken om de acceptatie in de dorpen te vergroten. De plattegrond biedt mogelijkheden om zowel stellen als groepen alleenstaanden te huisvesten. Daarnaast wordt ook een concept in gestapelde woonunits ontwikkeld voor locaties aan de invalswegen aan de rand van bedrijventerreinen.
Wonen en meer in een bungalowpark
Work and Stay biedt een speciaal voor de doelgroep ingerichte huisvestingslocatie in de gemeente Peel en Maas. Er is plaats voor ongeveer 700 arbeidsmigranten in woonunits voor vier tot zes personen. Er wordt ook geëxperimenteerd met woonunits voor twee tot vier personen en met appartementen. De woonunits liggen in de directe nabijheid van een groot tuinbouwgebied en maakt deel uit van Greenport Venlo. Er is een afgestemd aanbod aan voorzieningen waaronder een winkel met producten uit Polen, horeca en sportmogelijkheden. Voor de Poolse bewoners is een counsellor beschikbaar doe mensen bij vragen of problemen wegwijs maakt en verdere ontwikkeling stimuleert.
Work and Stay is meer dan een woonconcept. Het omvat een traject leren en integreren - Nederlandse taal, spreekuren van instanties, toeleiding naar beroepsonderwijs en naar sport- en cultuurverenigingen.
Voor de bewoners is een wooncarrière uitgestippeld via een doorstroommodel met vier stappen:
1. Short stay – zespersoons bungalow, twee per kamer.
2. Middle stay – driepersoons bungalow, één per slaapkamer.
3. Long stay – tweepersoons appartement/gezinsbungalow.
4. Doorstroming naar een reguliere huurwoning.
Voor de laatste stap is ketenvorming met woningcorporaties nodig.
De SEV zal het project in het najaar 2011 evalueren op effecten van het traject leren en integreren, op woonkwaliteit en op kosten/kwaliteitsverhouding.
Scepsis
Bij de gemeente Peel en Maas en bij Wonen Limburg staat men nog terughoudend tegenover het concept Work and Stay. De gemeente is nog niet overtuigd van de noodzaak om de locatie te vergroten van 700 naar 1400 bewoners, volgens de ondernemer Frank van Gerven de optimale omvang om het concept tot volle wasdom te laten komen. De corporatie heeft nog twijfels over de geboden woonkwaliteit in relatie tot de huisvestingskosten.
Alleenstaanden, stellen en gezinnen
Verder zet Wonen Limburg vraagtekens bij het bovengenoemde fasemodel Work and Stay. De laatste twee fasen (stellen, gezinnen) horen volgens de corporatie niet meer op een grootschalige apart gelegen locatie thuis. Ze moeten geïntegreerd worden in gewone woongebieden zoals in de plannen van de corporatie zelf. Wonen Limburg ziet het Work and Stay concept wel zitten voor alleenstaanden uit de groepen kortverblijf en middellang verblijf. Verder zou het concept niet verbonden moeten zijn aan een enkele werkgever of uitzendbureau zoals nu het geval is maar open moeten staan voor alle arbeidsmigranten in een regio.
Versnelde inburgering
De SEV vindt het interessant dat in Noord Limburg een huisvestingsketen gevormd kan worden waarbij nieuwe arbeidsmigranten instromen in de melting pot van de Work and Stay facility. Daar verblijven zij voor een bepaalde termijn, leren Nederlands, oriënteren zich op de Nederlandse samenleving en op een beroepscarrière. Het concept doet denken aan de foyers, een eerder SEV experiment voor jongeren met afstand tot de arbeidsmarkt. Het verschil is dat deze Poolse mensen geen woonbegeleiding nodig hebben, maar versnelde inburgering om hun kansen te vergroten.
Daarna kunnen zij kiezen tussen doorstromen naar een meer zelfstandige vorm van huisvesting binnen het concept Work and Stay, of doorstromen naar zelfstandige huisvesting bij Wonen Limburg, met scheiding van wonen en werken, dus zelf huur betalen. De laatste stap is volledige integratie in dorpen en wijken. Daarbij is er het aanbod van de woningcorporaties, maar ook koopwoningen zijn niet al te duur in deze regio.